دین چگونه دموکراسی را از آسیب دین حفظ می-کند: فراگیری بجای جداداری

عکس از Istock
عکس از Istock

بعضی دانش-آموزان به کلاس من می-آیند که متقاعد شده-اند گناه آسیب-های جنایتکارانه-ای که به آسیب-پذیران وارد می-شود، به گردن دین است. شاید حق با آنها باشد. دیگران در مقابل می-گویند انسجام اخلاقی که با دین حاصل می-شود به فرد امکان می-دهد در زندگی به آسیب-پذیران خدمت کند. اما پیش از آنکه بتوانیم این دو ادعا را ارزیابی کنیم، می-بایست مطمئن باشیم وقتی از «دین» حرف می‌-زنیم همهٔ ما از یک مفهوم واحد حرف می-زنیم. دقیقاً، منظور ما از دین چیست؟

عجیب این جا است که وقتی به انواع سنّت-هایی که ما عموماً از آن برداشت دین داریم نگاه می-کنیم، این سنّت‌ها خود را دین نمی-انگارند. بنا به سنّت، یهودیت خود را دین نمی-انگارد، هندوئیسم هم، و سنّت-های بومیان آمریکا نیز همینطور. برعکس، خود را سنّت-هایی می-دانند که به تصریح خودشان، «این روش زندگی ما است»، و امنیت جمعی و هماهنگی اجتماعی پدید می-آورد، جامعه در شیوهٔ مشترکی از زندگی انسجام می-بخشد که از آشوب بدور است. مردم، بنا به سنّت در دل این راه‌-و-رسم-ها به دنیا می-آیند.

مسیحیت و اسلام، اما، خود را ادیانی می-دانند که بیشترین گسترهٔ جهانی را دارد. مردم ممکن است به راحتی به سنّت آنها بپیوندند. گراییدن به این ادیان بر اساس تولد نیست. به علت قدرت جغراسیاسی این ادیان، نه تنها باورهای دینی خود را اِعمال می-کنند، بلکه حتی با قدرت بیشتری سعی خود را در تعریف چیستی و چگونگی ادیان بکار بسته-اند. نه تنها به ما می-گویند راه [رسیدن به قادر متعال] و حقیقت، تنها در باورهای مشخص دینی آنها تعبیه شده است، بلکه حتی الگویی ایجاد می-کنند که دیگر سنّت-ها باید پیش بگیرند تا تبدیل به دین شوند. روایت-های یهودیت، با استفاده از آن الگوها، بازسازی شده تا به شاخه-ای از باورهای مسیحیت یا اسلام تبدیل شود.

عجیب این است که مطالعهٔ عبادت در ادیان معمولاً نشان می-دهد چقدر شباهت سنّت-ها با یکدیگر اندک است. مکتب-های یکتاپرستی ابراهیمی به آغاز و انجام جهان اعتقاد دارند، و به این ترتیب در یک جهان-بینی خطی با هم مشترک-اند. «ما از اینجا آغاز کردیم، و به آنجا می-رویم»، که روز داوری است. می-بینید چقدر با سنّت چرخه-ای هندوئیسم که به آغاز و انجام جهان قائل نیست، بلکه به چرخه-ای از تولدهای دوباره معتقد است، تفاوت دارد؟

ادیان چرخه-ای و ادیان خطی چه اشتراکاتی دارند تا بتوانیم آنها در دسته-ای کنار هم بگذاریم؟ می‌-توان گفت نقاط اشتراک ایشان بسیار اندک است. در یک چیز اما مشترک-اند: مناسکی که با استفاده از نمادها با تن به اجرا درمی-آورند. شباهت-هاشان در همینجا به پایان می-رسد، و به خود آن مناسک و آن نمادها گسترش نمی-یابد. اما در این مناسک و نمادها که نقطهٔ اشتراک میان این سنت-ها و دین-ها است، جای کاوش و کشف بسیار است.

متن کامل را در لینک زیر مطالعه کنید
https://blogs.timesofisrael.com/how-religion-can-save-democracy-from-religion-inclusivity-vs-exclusivity/

ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﻩ
دکتر «استفان استرن» نویسندهٔ کتاب «بازپس-گیری پسر شرور: رویارویی با یهودیت در آثار فیلسوفان سکولار یهودی» است. وی دانشیار مطالعات یهودیت و مطالعات بینادینی است.
ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ