سرودی برای تماشا، در روز شبات
روز شبات سرشار از سرود است. سرودی برای استراحت خدا پس از آفرینش جهان، سرودی در ستایش مرکزیت خدا در حیات یهودی، سرودی برای عشق جادویی تن‌کام‌خواه میان تجلیات الهی، سرود شاد در ستایش در خوردنی‌های و آشامیدنی‌ها و غنودن‌های روز شبات… نوآوری‌های آهنگین و شعرگونه‌ی ما در ستایش شبات در طول قرن‌ها، فرهنگ‌ها، قاره‌ها تمام‌نشدنی بوده است. بنیادی‌ترین این سرودها، و شاید قدیمی‌ترین آنها، مناجات ماست، مزمور ۹۲، که به آیین معبد مقدس یهودیان در اوشلیم بازمی‌گردد. عجیب اینجاست که اشاره‌ای به شبات ندارد.
«ریموند شیندین»، که ترجمه و متن نظرات من در کتاب اخیرم «کابالات شبات»، وحدت عضما، را تهیه کرد می‌گوید گزینش این مزمور، که ترجمه‌ی کامل آن در انتهای این متن آمده است، «شاید به خاطر ابیات آغازین و پایانی آن» باشد. مزمور با توصیف شوق مناجات‌گر از فعالیت خلاقه‌ی خداوند شروع می‌شود، حسی که شاید بتوان نظیر حس خداوند در برابر به اتمام رساندن کاری خطیر در اولین شبات است. و با توصیف پاداش مؤمنان، که به گفته‌ی متفکران خاخامی به معنای موجودیت یافتن در جهانی که خلق خواهد شد می‌باشد، و شبات پیشاهنگ آن است، به پایان می‌رسد. از دیدگاه تفسیری، این مزمور به پس می‌نگرد، هنگام خلق، و سپس به پیش رو، به جهانی که خواهد بود. اولی در مزامیر ۹۵ تا ۹۹ نیایش می‌شود، در میانه‌ی مراسم کابالات شبات، و بعدی نشانه‌ای از بهشتی است که شبات پیشاهنگ آن است. مایلم دو نمونه‌ی خودم از مزمور ۹۲ از کتابم «سحر را بیدار می‌کنم: مزامیر مصور» (جی پی اس، ۲۰۰۷) و کتاب تازه‌انتشارم «کابالات شبات» که در بالا یاد شد را با شما همرسانی کنم که هر کدام تفسیری مصور متفاوتی از این مزمور را به دست می‌دهند.
در صفحات چپ و راست نگارگری به عبری و انگلیسی مزامیر شبات از کتاب «سپیده‌دم را بیدار می‌کنم» مشاهده می‌شود. در این نگارگری ها که کوشش من صرف بیان شعر به زبانی ساده بوده است و نه تمرکز بر شبات، مسحور پیام مزمور شده‌ام. مزامیرشناسان به ما می‌گویند آنها که خود را در فضای مقدس خانه‌ی خدا غرق کنند، یعنی در معبد، و اکنون در کنیسا، شکوفا می‌شوند و عمری به کمال و شاد و پربار خواهند داشت. اما آزاردهندگان آنان که شاید مثل علف همه جا بروید و زیاد شود، خواه ناخواه درو می‌شوند و از میان برداشته می‌شوند. خداوند ایمان مردم خود را دوام می‌بخشد. در این نگارگری‌ها عظمت متین فضای مقدس کنیسا تصویر شده و در اینجا کنیسا‌ی باستانی «الغریبا» به چشم می‌خورد در جزیره‌ی جربه‌ی تونس که بنا به افسانه‌های محلی به دست راهبانی که از تخریب معبد نخست در ۵۸۶ پیش از میلاد گریخته بودند، ساخته شده است.
دو نقاشی، تصاویر یک نخل راست‌قامت شیرین‌بار و یک سدر لبنانی اند که چوب ایشان آنقدر محکم و معطر است که سلیمان آن را برای ساختمان معبد نخست برگزید. مزامیرشناسان می‌گویند این درخت‌ها، و مؤمنانی که این درخت‌ها سمبلی از ایشان‌اند، نه در طبیعت، بلکه بی‌واسطه در خود معبد نشا شده‌اند.
«کابالات شبات»: وحدت عظما، دیدگاه به‌تمام تازه از این مزمور که در طول شبات از تلاوت آن لذت می‌بریم را مطرح می‌کند. این نگارگری‌ها اسطوره‌هایی عرفانی از «شخینا» و جانی که در مکان و زمان مقدس دمیده شده را تصویر می‌کنند. سنت‌های عرفانی شکوه «شخینا»، عروس شبات را با رنگ و بوی «باغی از سیب‌های متبرک»ی که کلام خدا در میان آن نهفته است، مقایسه می‌کند. بنا به سنت، در شب شبات، خداوند و عروس شبات در باغ مقدس به هم میامیزند، و از این آمیزش، نطفه‌ی مؤمنان بسته می‌شود. آنچنانکه دکتر شیندین می‌گوید، مقایسه‌ی «شخینا» با باغی معطر از سیب‌های متبرک شاید از بینی از «ب. تانیت ۲۹» گرفته شده باشد که از باغ‌های معطر می‌گوید و بر ادبیات عرفانی تأثیر گذاشته است، نظیر آنچه کابالیست قرن سیزدهم جامعه‌ی «عذرای گرونا» درباره‌ی غزل غزل‌ها می‌گوید و نیز نوشته‌های حواری «اسحاق لوریا»، «حئیم وطال». جالب این است که باغ بیرون کنیسا‌ی لوریا در شهر «تسفات» ای آر آی اشکنازی، به نام «باغ سیب‌های متبرک» نامیده می‌شد.
شاخه‌های این درختان سیب در پیچشی برخالی می‌رویند آنچنانکه در طبیعت قابل مشاهده است. نقشی که اینجا تصویر شده شاخه‌هایی را نشان می‌دهد که در پیچشی ناتمام شبیه به حرف عبری «شین» روییده است نظیر آنچه در نام مقدس «شدای» در تمامی طومارهای «مزوزا» دیده می‌شود. همانگونه در نقاشی‌های ۲۰۰۷ من می‌بینیم، درخت سدر و نخل کاملا از توصیف مزمور از تشبیه این درخت‌ها به فرد مؤمن درستکار برداشت شده است؛ که در طبیعت نمی‌روید بلکه در فضای مقدس کنیسا نشا شده است، و رشد کرده است و قامت ایشان، قدرت ایشان، و میوه‌ی شیرین ایشان ستایش آفریدگار است.
برای تماشای مدراش‌های مصور بیشتر در مطالب آینده، به من بپیوندید و به وبسایت من مراجعه کنید. با کلیک روی لینک، کتاب «کابالات شبات: وحدت عظمی را به مراسم شبات خود بیفزایید»، در نسخه‌ی باشکوه جلد سخت، و یا در نسخه‌ی دیجیتال آن.
نسخه کامل، مزمور ۹۲ را در لینک زیر مشاهده کنید
http://blogs.timesofisrael.com/a-song-for-the-eyes-for-shabbat/